Ćelavost na pečate ili Alopecija areata je autoimuno oboljenje koje se javlja u vidu okruglih i jasno ograničenih polja na kojim dlaka potpuno nedostaje.

Češće se javlja kod dece, kod oko 60% pacijenata javlja se do 20 godine života.

Uzrok razvoja oboljenja nije u potpunosti razjašnjen. Smatra se da nastaje usled delovanja više različitih faktora. Emocionalni stres i genetska predispozicija značajno utiču na razvoj AA, ali primarnu ulogu ima poremećaj imunskog sistema u smislu pojave autoimunosti. Oboljenje može da bude udruženo sa drugim autoimunskim oboljenjima poput vitiliga, atopijskog dermatitisa, Hashimoto tiroiditisa i zapaljenske bolesti creva.

Postoje dva tipa alopecije. Tip gde dolazi do ponovnog izrastanja dlake na koži i potpuna obnova dlaka dok kod drugog tipa ne dolazi do obnavljanja kose. Alopecija areata (gubljenje kose u pečatima) i androgenetska alopecija predstavljaju privremeni gubitak kose i ne nastaju kao rezultat oštećenja korena kose.

Androgenetska alopecija

Nasledno proređivanje kose poznato i kao androgenetska alopecija javlja se kod polovine populacije muškaraca oko 40. godine života pa je mnogi smatraju normalnim procesom starenja kod muškaraca. Predstavlja najčešći uzrok gubitka kose kod muškaraca i žena. Javlja se kod genetski predisponiranih osoba i započinje u pubertetu pod uticajem androgenih hormona.

Alopecija areata (ćelavost na pečate)

Predstavlja lokalizovani gubitak dlake u ovalnim ili okruglim poljima bez vidljivih znakova zapaljenja. Najčešće se manifestuje na glavi, genitalijama i bradi. Ponekad gubitak obrva i trepavica može predstavljati jedini znak oboljenja. Alopecija totalis predstavlja gubitak svih dlaka na glavi i obrvama, dok alopecija universalis predstavlja krajnji stadijum areatne alopecije, tj. potpuni gubitak dlaka na koži čitavog tela. Ponekad je udružena s drugim autoimunim oboljenjima.

Klinička slika

Na poglavini, bradi, obrvama, trepavicama ili/i pubičnim dlakama razvijaju se okrugle ili ovalne jasno ograničene ploče veličine od 1 do nekoliko cm na kojima dlake potpuno nedostaju, a koža je normalne boje i bez znakova upale. U aktivnoj fazi bolesti na ivici obolelih ploča kosa se lako izvlači. Kod težih oblika bolesti izvlači se kosa i na udaljenim, klinički nepromenjenim predelima, što je loš prognostički znak. Mogu se pojaviti jedno ili više polja bez kose.Ukoliko se alopecija širi duž potiljačne regije naziva se ophiasis i znak je ozbiljnog oblika AA.

Alopecia totalis predstavlja potpuni gubitak kose, dok je dlaka tela očuvana. Alopecia universalis predstavlja najteži oblik oboljenja kod koga nedostaje dlaka na čitavom telu. Kod ova dva oblika alopecije spontani porast dlake se retko događa.

U okviru oboljenja mogu da se jave promene na noktima u vidu linijske izbrazdanosti i tačkastih udubljenja.

Tok bolesti je nepredvidiv. Prvi atak sa pojavom novih polja bez kose može da traje od nekoliko meseci do jedne godine, ređe duže. Ponovna pojava AA je dosta česta i 7 – 10% pacijenata ima hroničnu formu bolesti. Prognoza je lošija kod alopecije totalis, alopecije u potiljačnoj regiji, oblika bolesti koji su počeli pre puberteta, kod osoba sa atopijskom konstitucijom i kod osoba koje imaju promene na noktima. Kod lakših, ograničenih oblika bolesti kosa izraste i spontano posle 3-5 meseci.

Lečenje:

Kod lokalizovanog oblika bolesti postižu se dobri terapijski rezultati, a kod određenog broja pacijenata dolazi i do spontanog porasta kose posle par meseci.

U lokalnoj terapiji koriste se: lokalno ili intralezionalno kortiksteroidni peparati, topijski iritansi (cignolin 0.5 -1%, antralin, tazaroten, azelaična kiselina), minoxidil rastvor i kalcineurinski inhibitori (pimecrolimus i tacrolimus). U opštoj terapiji se primenjuju: PUVA i kod teških formi bolesti kortikosteroidi i cyclosporin.

Zašto kosa opada

– Opadanje kose ponekad se dešava zbog upalnih žarišta u organizmu, kao što su, na primer, bolesni zubi, hronične upale sinusa, krajnika, jajnika… U tim slučajevima je ograničeno kružno opadanje kose, alopecija areata.
– Mnogi ljudi svakog jutra panično broje otpale vlasi na jastuku. Ako na jastuku ili češlju primetite desetak opalih vlasi ili ako kosa nešto jače opada u proleće i jesen, nema razloga za paniku jer je to normalna pojava. Ali, ako je broj opalih vlasi veći od 100 i to traje mesecima, tada treba zatražiti pomoć dermatologa.
– Uzroci opadanja kose mogu da budu različiti spoljašnji ili unutrašnji faktori. Spoljašnji, koji najčešće oštećuju kosu, jesu povrede temena, dugotrajni mehanički pritisak na teme zbog čvrstog stezanja pletenica ili nervoznog čupkanja kose. Osim toga, kosa može da bude oštećena i hemikalijama. Ravnomerno opadanje kose na celom temenu često izazivaju hormonski poremećaji, kao što su pojačani ili smanjeni rad štitaste žlezde, na primer. A pod uticajem hormona, kosa može da opada jače posle porođaja, pobačaja i u klimaksu.
– Mušku ćelavost (visoko čelo) ili gubitak kose na vrhu temena, prouzrokuju nasledni faktori i muški polni hormon testosteron. Ćelavi muškarci imaju veći nivo testosterona.
– Kosa opada i posle akutnih zaraznih bolesti propraćenih visokom temperaturom (šarlah, tifus, grip), kao i kod hroničnih bolesti (maligne bolesti, TBC), ali i zbog anemije prouzrokovane manjkom gvožđa ili posle naglih i strogih dijeta. Javlja se i prilikom uzimanja različitih lekova za lečenje malignih bolesti (citostatici) ili za sprečavanje zgrušavanja krvi (antikoagulanti). Ne treba zaboraviti ni stres, koji je čest uzrok opadanja kose.